Τι ακριβώς είναι όταν λέμε ότι κάποιος έχει OCD;

Η ψυχίατρος Μάρθα Φράγκου σου λέει όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις. 

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Obsessive-compulsive disorder) είναι μια κατάσταση κατά την οποία παρουσιάζετε συχνά ανεπιθύμητες σκέψεις (ιδεοληψίες) που σας οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (καταναγκασμούς). Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις σας και την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων.

Η OCD αποτελεί συνήθως μία χρόνια πάθηση, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να έρχονται και να φεύγουν με την πάροδο του χρόνου.

Όλοι βιώνουν εμμονές και ψυχαναγκασμούς κάποια στιγμή. Για παράδειγμα, είναι σύνηθες να ελέγχετε περιστασιακά το μάτι της κουζίνας ή τις κλειδαριές. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν επίσης συχνά τις λέξεις «εμμονή» και "εμμονικός" πολύ επιπόλαια στις καθημερινές τους συζητήσεις. Αλλά η OCD έχει πιο σοβαρή μορφή.  Εμποδίζει την «κανονική» ζωή και τις δραστηριότητες ενός ατόμου. Οι εμμονές στην OCD είναι ανεπιθύμητες και τα άτομα με αυτή τη διαταραχή δεν απολαμβάνουν να εμφανίζουν ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Ποιους επηρεάζει η OCD;

Η OCD μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε. Η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 19 έτη. Περίπου το 50% των ατόμων με OCD  αρχίζουν να έχουν συμπτώματα στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Ποια είναι τα συμπτώματα της OCD;

Τα κύρια συμπτώματα της OCD είναι οι εμμονές και οι καταναγκασμοί που παρεμβαίνουν στις κανονικές σας δραστηριότητες. Για παράδειγμα, τα συμπτώματα μπορεί συχνά να σας εμποδίσουν να φτάσετε στην εργασία σας στην ώρα σας. Ή μπορεί να έχετε πρόβλημα να ετοιμαστείτε για ύπνο σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Μπορεί να γνωρίζετε ότι αυτά τα συμπτώματα είναι προβληματικά, αλλά δεν μπορείτε να τα σταματήσετε. Τα συμπτώματα της OCD μπορεί να έρχονται και να φεύγουν, να υποχωρούν ή να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Εμμονές στην OCD.

Στην OCD, οι εμμονές είναι ανεπιθύμητες, παρεμβατικές σκέψεις ή νοητικές εικόνες που προκαλούν έντονο άγχος. Τα άτομα με OCD δεν μπορούν να ελέγξουν αυτές τις σκέψεις.

Συνήθως αυτές οι εμμονές περιλαμβάνουν:

•     Φόβο να έρθετε σε επαφή με μολυσμένες ουσίες, όπως μικρόβια ή βρωμιά.
•     Φόβο να προκαλέσετε κακό στον εαυτό σας ή σε κάποιον άλλο επειδή δεν είστε αρκετά προσεκτικοί ή πρόκειται να ενεργήσετε με βίαιη παρόρμηση.
•     Ανεπιθύμητες σκέψεις ή νοητικές εικόνες που σχετίζονται με το σεξ.
•     Φόβος μήπως κάνετε λάθος.
•     Υπερβολική ανησυχία για την ηθική («σωστό ή λάθος»).
•     Αισθήματα αμφιβολίας ή αηδίας.
•     Υπερβολική ανησυχία για τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου σας.
•     Ανάγκη για τάξη, τακτοποίηση, συμμετρία ή τελειότητα.
•     Ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση.

Καταναγκασμοί στην OCD

Στην OCD, οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες ενέργειες που νιώθετε ότι πρέπει να κάνετε για να απαλύνετε ή να απαλλαγείτε από τις εμμονές.

Παραδείγματα καταναγκασμών περιλαμβάνουν:

•     Τακτοποίηση πραγμάτων με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, όπως αντικείμενα στο συρτάρι σας.
•     Να κάνετε μπάνιο, να καθαρίζετε ή να πλένετε τα χέρια σας ξανά και ξανά.
•     Συλλογή ή αποθήκευση αντικειμένων που δεν έχουν προσωπική ή οικονομική αξία.
•     Επανειλημμένος έλεγχος πραγμάτων, όπως κλειδαριές, διακόπτες και πόρτες.
•     Ελέγχετε συνεχώς ότι δεν έχετε προκαλέσει βλάβη σε κάποιον.
•     Αναζητώντας συνεχώς επιβεβαίωση.
•     Τελετουργίες που σχετίζονται με αριθμούς, όπως το μέτρημα, ή η εκτέλεση μιας εργασίας συγκεκριμένες φορές ή η αποφυγή ορισμένων αριθμών.

Πώς γίνεται η διάγνωση της OCD;

Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο τεστ για OCD. Ο ψυχίατρος θα κάνει τη διάγνωση αφού σας ρωτήσει για τα συμπτώματά σας, το ιατρικό ιστορικό και το ιστορικό ψυχικής σας υγείας.

Πώς αντιμετωπίζεται η OCD;

Το πιο κοινό πλάνο θεραπείας για την OCD περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Η CBT (γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία) μπορεί να βοηθήσει στο να σταματήσουν οι αρνητικές σκέψεις και να αντικατασταθούν με υγιεινές συνήθειες. Ένα ακόμα είδος θεραπείας που χρησιμοποιείται είναι η θεραπεία πρόληψης έκθεσης και απόκρισης (είδος CBT), όπου ο θεραπευτής σας εκθέτει στις καταστάσεις που σας φοβίζουν και σας βάζει να αντισταθείτε στην παρόρμηση να εκτελέσετε έναν καταναγκασμό (πχ το άγγιγμα βρώμικων αντικειμένων χωρίς να σας επιτραπεί ακολούθως το πλύσιμο των χεριών).

Παραμένοντας σε μια κατάσταση που σας φοβίζει, χωρίς να συμβεί κάτι αρνητικό, μαθαίνετε ότι οι ανήσυχες σκέψεις σας είναι απλώς σκέψεις και όχι απαραίτητα πραγματικότητα.

Εάν αυτές οι θεραπείες δεν βοηθήσουν τα συμπτώματα της OCD και τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά, ο ψυχίατρος σας μπορεί να σας συστήσει διακρανιακή μαγνητική διέγερση (TMS).

Φάρμακα για OCD.

Τα φάρμακα που ονομάζονται αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SRIs), εκλεκτικοί SRIs (SSRIs) και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά μπορεί να βοηθήσουν στη θεραπεία της OCD.
Μπορεί να χρειαστούν έως και 8 - 12 εβδομάδες για να αρχίσουν να δρουν αυτά τα φάρμακα.

Μπορώ να αποτρέψω την OCD;

Δεν μπορείτε να αποτρέψετε την OCD. Όμως η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων και των επιπτώσεών της στη ζωή σας. Εάν δεν λάβετε θεραπεία, ο κύκλος των εμμονών και των ψυχαναγκασμών είναι πιο δύσκολο να σπάσει και να αντιμετωπιστεί, καθώς λαμβάνουν χώρα δομικές αλλαγές στον εγκέφαλό σας. Εξαιτίας αυτού, είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα το συντομότερο δυνατό εάν εσείς ή κάποιο γνωστό σας πρόσωπο εμφανίσει συμπτώματα. 

Εκτός από την αναζήτηση ιατρικής θεραπείας για την OCD, η άσκηση της αυτό-φροντίδας μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων σας. Ο ποιοτικός ύπνος, η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, οι τεχνικές χαλάρωσης και η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ατόμων με OCD είναι τέτοια παραδείγματα.

Από τη Δρ Μάρθα Φράγκου

MD, MSc, PhD - Psychiatrist, Limαssol.

Εθ. Αντιστάσεως 9, Λεμεσός 3022,  Tηλ.:25311131

Email: info@psixiatros.com

Website: https://www.psixiatros.com

Instagram: @drfragkoumartha

Facebook: Dr Fragkou Martha